نارنجستان قوام، یکی از جاهای دیدنیهای شیراز است که در خیابان لطفعلی خان زند قرار گرفته. این باغ در دوره ناصرالدین شاه قاجار و به دستور علی محمد خان قوام ساخته شده اند و چون در این باغ درختان نارنج زیادی است نارنجستان قوام نام گرفته حالا یکی از تماشاییترین جاذبههای گردشگری شیراز است.
این مجموعه در طول سالهای ۱۲۵۷ تا ۱۲۶۷ خورشیدی ساخته شده و کمکم بناهای دیگری به آن اضافه شده و آخرین مرحله آن یعنی آینهکاری و گچکاری آن هم در ۱۲۹۸ بهپایان رسیده.
در دوران حکمرانی محمدرضا خان قوامالملک سوم، باغ قوام و عمارتش، بیرونی نامیده میشدند و کاربرد اداری داشتند؛ خانه زینتالملک اندرونی بود و خانواده قوام در آن زندگی میکردند. عمارت بیرونی محلی بود برای انجام کارهای سیاسی و نظامی یا برگزاری جلسه با نمایندگان دولتهای خارجی.
این دو بخش با تونلی به هم وصل میشدند و عمارت نارنجستان کنونی، همان «بیرونی» دوران قاجار محسوب میشد. سالها زندگی در این خانه جریان داشت، تا اینکه بالاخره در سال ۱۳۴۵ وقف دانشگاه شیراز شد.
جزییات کاشیکاری، گچبری، آینهکاری و طرح و رنگهای بهکار رفته در این بنا آنقدر زیادند که آدم را میخکوب میکنند. اینطور معروف است که هفت هنر سنتی ایرانی یعنی آینهکاری، گچبری، نقاشیهای سنتی، معرق، منبت، حجاری و آجرکاری در عمارت قوام استفاده شده و همین هم دلیلیست برای تماشایی بودنش.
تاریخچه :
در دوران حکومت زندیه، فردی به نام حاج ابراهیم خان کلانتر اعتمادالدوله، که از بزرگان شهر محسوب میشد به لطفعلی خان زند خیانت نمود، کاری که سبب شد آغا محمدخان قاجار، بر جنوب ایران مسلط شد و حکومت زندها برانداخته شد. اینجا بود که حکومت شیراز توسط آقامحمدخان قاجار به ابراهیم خان کلانتر رسید. در زمان فتحعلی شاه هم حکومت او ادامه داشت اما نزدیکان پادشاه، با بدبین کردن او نسبت به ابراهیم خان کلانتر ورق را برگرداندند و سبب شدند تا او و خاندانش کشته شوند. تنها پسر ابراهیم خان به نام علی اکبر به علت بیماری سل نجات یافت و بعدها داستان خاندانش را برای فتحعلی شاه قاجار شرح داد. پادشاه نیز به او لقب علی اکبرخان قوام الملک داد و او را والی شیراز کرد. علی محمد خان قوام الملک دوم فرزند علی اکبر، شروع به ساخت بنای خانه قوام الملک کرد اما تکمیل آن به زمان محمدرضا خان قوام الملک سوم رسید. آن روزها نارنجستان قوام در زمینی به مساحت 3500 متر مربع ساخته شد، بنایی با 940 متر مربع مساحت. باغ قولم، نام بیرونی به خود گرفت و امور تجاری و تشریفات در آن برگزار میشد. اندرونی نیز که محل اقامت خانواده قوام بود، یک کوچه با بیرونی فاصله داشت و از طریق تونلی زیرزمینی به آن متصل بود.
نارنجستان قوام شیراز در نزدیکی خانه فروغ الملک (موزه هنر مشکین فام)، مسجد نصیرالملک، مسجد خان و امامزاده جلالالدین قرار دارد و شما قدم زنان میتوانید از این دیدنی های شیراز در کمترین زمان ممکن بازدید کنید.