کاربرد چوب در صنایع دستی

کوره های چوب خشک کن

چوب ابتدا ماده ای حیاتی برای ساخت ابزارهای اولیه، خانه و قایق برای حرکت در رودها بود. سپس، برای ساخت اکثر اشیاء و ابزارهای سودمندی که انسان قرنها برای پیشرفت زندگی خود به آنها متکی بود، به کار رفت و سرانجام به عنوان یکی از قدیمی ترین و ابتدایی ترین مصالح ساختمانی موجود در طبیعت شناخته شد که بشر در طول تاریخ از آن بهره برده است. در واقع چوب تنها مصالح ساختمانی است که از منابع قابل تجدید به دست می آید و مصالح خوبی برای مناطق زلزله خیز به شمار میرود.

کاربرد چوب در صنایع دستی

مزایای چوب:

برخی ویژگی ها چوب را به ماده ای بدون جایگزین برای استفاده در ساختمان سازی تبدیل کرده است:

قابلیت شکل پذیری و فرم گیری: چوب را میتوان در حالت های گوناگون به راحتی فرم داد یا با ابزار و دستگاه های مختلف، شکل مورد نظر را بر روی آن ایجاد کرد. در سازه های بزرگ و پل ها، با استفاده از تخته های چند لایی میتوان تیرهای گوناگون ایجاد کرد که نیازهای سازهای را برطرف کند؛ همچنین در ساخت یک صندلی راحتی نیز می توان فرم مناسب برای استقرار بدن را ایجاد کرد.
ظرفیت حرارتی بالا: چوب دارای ظرفیت حرارتی بسیار بالایی است، بنابراین در برابر نور خورشید دمای سطح آن به راحتی بالا نمیرود. این خاصیت باعث میشود اعضای قطور چوبی در برابر آتش مقاومت زیادی داشته باشند به طوری که زمان زیادی طول می کشد تا قسمت های مرکزی آنها بسوزد. درهای ضد حریق چوبی، بر اساس همین خاصیت، بر درهای فلزی برتری یافته اند زیرا در زمان آتش سوزی زمان زیادی طول میکشد تا در چوبی به قدری داغ شود که دیگر قابل استفاده نباشد.
مقاومت حرارتی: براساس آنچه در بالا گفته شد، چوب مقاومت زیادی در برابر انتقال انرژی گرمایی دارد و میتواند به عنوان عایق مناسبی در ساختمان ها مورد استفاده قرار گیرد. همچنین چوب در مقابل تغییرات دمایی واکنش کمی داشته و تغییر طول آن بسیار ناچیز است؛ در حالی که این موضوع در مورد فلزات و مواد پلاستیکی نتیجه ای کاملا متفاوت دارد.
آکوستیک: چوب خشک جاذب صداست و میتواند به عنوان عایق مناسب برای صدا در فضاهای گوناگون استفاده شود.
وزن مخصوص کم: چوب به عنوان مصالحی سبک در سازه ساختمان ها، میتواند علاوه بر کاهش هزینه های ساخت، شرایط مربوط به آیین نامه های زلزله را رعایت کند. وزن هر متر مکعب چوب خشک بین ۵۵۰ تا ۸۵۰ کیلوگرم است. این کم وزنی همچنین باعث بالا رفتن سرعت و کاهش هزینه های ساخت میشود. یکی از مشکلات اصلی چوب از قدیم، حمله آفات و حشرات به آن بوده که بسیار مخرب نیز هست. امروزه روش های مختلفی برای فرآوری و اشباع چوب وجود دارد که مانع از نفوذ حشرات در آن میشود. برخی از این روشها در کارخانه های چوببری استفاده میشود، مانند شناورسازی در مواد شیمیایی حاصل از قطران ذغال سنگ یا مواد مشابه.
رنگ و بافت: چوب دارای ظاهری زیباست که اغلب دارای رنگ های آرامشبخش یا کلاسیک است و میتوان از آن برای فضاهای مختلف استفاده کرد. به طوری که تنها نیاز به جلادهنده دارد و مانند سایر مصالح نیازمند پوشش رنگی نیست.
قابلیت بازیافت: قطعات چوبی به طور کامل قابل بازیافت هستند و هیچگونه ضایعاتی در طبیعت به جا نمی گذارند.

معایب چوب:

چوب دارای معایبی نیز هست که روشهای گوناگونی برای رفع آن ها به کار میرود:

حمله آفات و حشرات: یکی از مشکلات اصلی چوب از قدیم، حمله آفات و حشرات به آن بوده که بسیار مخرب نیز هست. امروزه روشهای مختلفی برای فرآوری و اشباع چوب وجود دارد که مانع از نفوذ حشرات در آن میشود. برخی از این روش ها در کارخانه های چوببری استفاده میشود، مانند شناورسازی در مواد شیمیایی حاصل از قطران ذغال سنگ یا مواد مشابه. در کارهای ساختمانی و تزئینی، علاوه بر استفاده از چوب اشباع شده، از پوشش های گوناگون جهت افزایش مقاومت در برابر حشرات نیز استفاده میشود.
آتش سوزی : سطح چوب در برابر آتش و حرارت به راحتی میسوزد. هرچند مرکز چوب در امان است اما دود حاصل از این سوختن میتواند بسیار خطرساز باشد. امروزه روغن ها و رنگهای ضدآتش جهت پوشش سطوح گوناگون ساخته شده که به راحتی قابل تهیه هستند. این پوشش ها مقاومت سطح چوب را در برابر حرارت تا چند ساعت زیاد میکند. تمام خواص و ویژگی هایی که برای چوب گفته شد، چوب را به عنوان مصالحی مناسب برای بسیاری از فعالیتها تبدیل کرده است. امروزه چوب در صنعت، ساختمان سازی، هنرهای تزئینی، مبلمان و … کابرد فراوان دارد. ویژگیهای معماری چوب به منظور کاربرد در دکوراسیون داخلی برای همه معماران و دکوراتورها شناخته شده است. به گونهای که امروزه حتی مواد ترکیبی و پلاستیکی را با طرح چوب در بازار عرضه میکنند.

چوب و صنایع دستی:

در بسیاری از هنرهای دستی از چوب در بخشی از خلق اثر استفاده می شود. همانطور که گفته شد چوب به دلیل در دسترس بودن، ارزانی و شکل پذیری راحت و زیبایی بافت از مواد پایه ی پرکاربرد در صنایع دستی است. اما در برخی هنرها از چوب به عنوان ماده و متریال اصلی استفاده می شود. این هنرها عبارتند از:

منبت کاری:
منبت کاری با چوب یکی از ظریف ترین صنایع دستی است که تلفیقی از هنر و حوصله هنرمندانی است که با مواد اولیه ی ارزان و ساده، محصولاتی با ارزش خلق می کنند، هنرمندانی که با چند قلم و اسکنه ای فلزی ذهنیات خود را با خطوط کوفی ، نقوش اسلیمی، ختایی و گل و مرغ و … روی چوب کنده کاری می کنند. منبت کاری هنری است مشتمل بر حکاکی و کنده کاری بر روی چوب این هنر دستی نماد احساس، ادراک ، اندیشه و خلاقیت هنرمندان که با ذوق و سلیقه سرشار ، اثر هنری را ابداع می کنند.
گره چینی چوب:
گره چینی با قطعات برش خورده چوب و شیشه های رنگی در اشکال مختلف و متعدد الاجرا و وحدت گرای هندسی که به طور هماهنگ در یک کادر مشخص و تکرار شونده در کنار هم قرار گرفته باشند. در واقع هندسه نقوش و گره گشی جرء لاینفک این هنر به حساب می آید. از این سبک کار معمولا در ساخت درهای اماکن مقدسه، مقابر، منابر، و از مشبک در پنجره های منازل و کاخ ها، نرده ها استفاده می شده است. از دوران صفویه به بعد تعبیه شیشه های رنگی در چوب های مشبک رایج شده و اصطلاحا به “ارسی” مشهور گردید.
معرق منبت چوب:
قرار گرفتن قطعات چوب های رنگی در کنار هم به وجود آوردن طرحی مشخص را معرق می گویند. گاه دیده میشود که در کنار چوب های رنگی از مصالحی چون عاج، صدف، فلزات و استخوان هم استفاده میشود. به طور کلی معرق به دو گروه اصلی تقسیم میگردد. منبت کاری در دو نوع ریز و درشت بر روی چوب و عاج و استخوان انجام می شود و شامل مجسمه سازی، نیمرخ و تمام رخ، گلبرگ های اسلیمی، ختائی و غیره می باشد. منبت کاری با چوب یکی از ظریف ترین صنایع دستی است که تلفیقی از هنر و حوصله هنرمندانی است که با مواد اولیه ی ارزان و ساده، محصولاتی با ارزش خلق می کنند، هنرمندانی که با چند قلم و اسکنه ای فلزی ذهنیات خود را با خطوط کوفی ، نقوش اسلیمی، ختایی و گل و مرغ و … روی چوب کنده کاری می کنند. می توان گفت معرق به طور کلی شیوه ای از تولید محصولات چوبی است که طی آن طرح ها و نقوش سنتی با استفاده از قلم، چکش، مغار و سایر ابزار نجاری بر روی چوب های مرغوب و بادوام شکل می پذیرد.
در مشبک کاری طرح به وسیله ی کمان اره مویی بر روی لایه های چوب پیاده می شود. معرق کاری چوب عبارت است از ایجاد نقوش و طرح های مختلف که از کنار هم قرار دادن چوب در کنار یکدیگر به وجود می آید که بر دو نوع است معرق برجسته و معرق تخت یا صاف در معرق برجسته نقش و طرح مورد نظر را بالاتر از سطح چوب قرار می دهند و سپس اطراف آن را تزئین می کنند ولی در معرق تخت یا صاف ابتدا نقش و طرح مورد نظر را بر روی سطح قرار می دهند و داخل طرح را خالی می کنند و سپس نقش ایجاد شده را با چوب های رنگی و یا صدف می پو شانند. در معرق چوب از چوب های مختلف ، استخوان عاج ، صدف، خاتم و … استفاده می شود و در غایت تصویری که دارای رنگ طبیعی می باشد به دست می آید و در بعضی موارد نقش هایی طبیعی از رگه های طبیعی چوب به وجود می آید.

پایان.

دیدگاه ها بسته شده است